Pek çok sektörde olduğu gibi sanat sektörünün de geleceği ve teknolojisi, tüketicilerin tercihleriyle şekillenmeye, dijitalleşmeye devam ediyor. Son birkaç yıldır üretilen sanat eserleri, NFT olarak blockchain alt yapısına bağlanıyor. Böylece taklit edilme konusu ortadan kaldırılarak, hem sanatçıların eserleri korunuyor hem de eserler yüksek meblağlara alıcı buluyor. Bu yazımızda sizlere NFT odağında şekillenen sanat anlayışını aktaracağız. 

NFT nedir?  

NFT'nin açılımı Non-Fungible Token. Bunu Türkçe'ye değişimi mümkün olmayan para ya da çip olarak çevirebiliriz. Özel bir kriptografik token türü olan NFT, kopyalanamaz ve türünün tek örneği. NFT'nin özgün ve biricik olması, karşılıklı olarak kendi türünden başka bir token ile takasının yapılamamasına yol açar. Bu durumda NFT'ye aktarılan bir sanat eserinin özgünlüğü kolayca doğrulanabilir ve eserlerin kopyalamasının önüne geçilir. 

NFT'ye neden ihtiyaç var? 

Yüzyıllardır, sanat eserleri koleksiyonerler tarafından fahiş fiyatlara alınıp satılıyor. Ancak eserlerin özgünlüğü yalnızca son 10 yıldır, farklı tekniklerle ispatlanabiliyor. Bu teknikler arasında eserin geçmiş alıcılarının listesi, eserle birlikte gelen satış mektupları gibi dokümanlar üzerinden ilerlemek ya da kanvasın yaşı, boylaların türü, fırça darbeleri, eserin üzerindeki kalıntılar gibi etmenlere bakılması yer alıyor.

Ancak bu teknikler de kimi zaman eserin özgünlüğünü kanıtlamakta yetersiz kalabiliyor. Milyon dolarların döndüğü bir piyasada, sahtecilik ile dolandırılmak ise çok yaygın. Öyle ki Louvre ve Mets gibi dünyanın en önemli müzeleri taklit eserler alabiliyor. ABD'deki Knoedler galerisinin nasıl dolandırıldığı bir Netflix belgeseline bile konu oldu. New York'un en köklü galerilerinden biri olan Knoedler, 1990'lı yılların sonunda 60'ın üzerinde sahte sanat eseri aldı. Bu tablolar Knoedler tarafından toplamda 80 milyon dolara satıldı.  

Burada kar marjlarından da bahsetmekte fayda var. Sahte sanat eseri satan Glafira Rosales'den bir Pollock taklidini 750 bin dolara alan Knoedler,bu eseri 5.5 milyon dolara sattı.

Sanatçıların hayattayken eserlerinin çok fazla para etmemesi, ölümlerinin ardından durumu değiştiriyor. Pek çok sanatçı eserlerini geçinmek için ucuz fiyatlara satıyor ya da bazı durumlarda yerel esnafa borçlarını kapatmak için kullanıyor. Bu durumda orjinal eserlere sahip olan kişiler, kar marjını 5'e ya da 10'a katlamış oluyor. 

NFT ise sanatçılara bir çıkış yolu sunuyor. Blockchain, merkeziyetsiz yapısıyla, eserlerin herkes tarafından erişilebilir olmasını sağlarken, NFT eserlerin özgünlüğünü koruyor.  

NFT Pazaryerleri 

NFT'ye aktarılan sanat eserleri, dijital pazar yerlerinde alıcılarla buluşuyor. Bu dünyanın en geniş sanat eseri tabanına sahip olan OpenSea, ERC721 ve ERC1155 varlıkları dahil olmak üzere koleksiyonerler için geniş bir sanat yelpazesi sunuyor. Burada Axies, ENS names, CryptoKittie ve Decentraland gibi dijital sanat eserlerini almanız, satmanız ve keşfetmeniz mümkün. 

Bu arada OpenSea'de satışa sunulan ürünlerin sanat eserleriyle sınırlı olmadığını belirtelim. Virtual worlds ile blockchain destekli dijital gerçeklikler yaratıp satışa sunabiliyorsunuz. Kripto topluluğu tarafından üretilen ve barındırılan bu sanal alanlar, bize geleceğin kapılarını şimdiden aralıyor. 

Bir spor markası ya da sporcu olarak, blockchain tabanlı dijital ürünlerinizi OpenSea üzerinden satışa sunabilirsiniz. Aynı zamanda koleksiyoner olan hayranlar için futboldan golfe, OpenSea'de pek çok seçenek bulmak mümkün. OpenSea'de bu ürünlerin yanı sıra kart koleksiyonerleri için de seçenekler sunuluyor. 

Mesut Özil ve Genies Açık Artırması 

Başka bir pazar yeri ise NiftyGateway. NiftyGateway, tıpkı OpenSea'de gördüğümüz gibi sadece sanat eserlerini değil farklı ürünleri de tabanında bulunduruyor. NiftyGateway'in sitede sunduğu istatistiklere baktığımızda, açık artırmayla 1,170.42 dolardan satışa sunulan The Bitcoin Angel eserinin ilk sırada yer aldığını görüyoruz. Eserlerin en son kaç dolardan satışa sunulduğu, ne kadar ilgi gördüğü ve geçmişte kimlere ait olduğu da görülebiliyor. 

Bu arada NiftyGateway'de karşınıza çıkabilecek şaşırıtıcı isimlerden biri de Mesut Özil. Mesut Özil, Genies Wearable ile yaptığı iş birliği sonucunda Mesut Özil Next Chapter Boots ve The Kit ürününü ortaya koydu. Bu dijital ürünler, NiftyGateway'de düzenlenen bir açık artırma ile satıldı. Ayakkabılar, bin 886 dolara alıcı bulurken, The Kit 2 bin 525 dolara satıldı. 

Dikkat çeken bir diğer pazaryeri ise SuperRare, Instagram'ın ilk dönemlerinde sahip olduğu sade tasarım ve hashtag alt yapısı, sevebileceğiniz eserleri bulmanızı kolaylaştırıyor. Diğer pazaryerlerinin aksine SuperRare'in sanata odaklandığını söyleyebiliriz. 3D eserlerden Sci-Fi'ya, illüstrasyonlardan soyut eserlere sıra dışı bir galeri sizi bekliyor. 

Eserler 

CryptoKitties

Gelelim platformlarda satışa sunulan sanat eserlerine. Geçtiğimiz yıllarda şaşırtıcı değerlere ulaşan Criptokitties, platformunda yeni yavru kediler üretmeye devam ediyor. Yukarıda görmüş olduğunuz The Last Meowfoolest isimli sevimli kediciği almak istiyorsanız, 5 etheri yani 7 bin 844 doları gözden çıkarmanız gerekiyor. Eğer bütçeniz el veriyorsa, 10 ethere yani 15 bin 688 dolara Hackatao Gen6 Vrg 1of10 exist'i almanız da mümkün. 

CryptoPunks

Dijital eserler arasında dikkat çeken şirketlerden biri de CryptoPunks. Şirket, sahiplik kanıtıyla birlikte Ethereum blok zincirinde depolanan 10 bin benzersiz koleksiyon karaktere sahip. Modern CryptoArt hareketine ilham veren proje, Mashable, The Financial Times, The Paris Review, The Outline, Art | Basel ve The New York Times'a haber oldu.

Şu anda koleksiyon, Almanya'nın Karlsruhe kentindeki ZKM Sanat ve Medya Merkezi'nde Açık Kod Sergisi kapsamında gösteriliyor. Larva Labs ekibinin ürünü olan CryptoPunks, gücünü kurucularının sınırsız vizyonundan alıyor olabilir. 

CryptoPunks fiyatları 34 bin dolardan 177 bin 915 dolara kadar değişiyor. Şirket son 12 ayda 6,551 satışla ürünleri ortalalama 16 bin 611 dolar sattı. Şirketin tüm satışlardan elde ettiği toplam gelir 109 milyon dolara ulaştı.  

Kripto paralar yerine bu sanat eserleri üzerinden gelir elde etmeyi düşünenler ise şu ara paraya para demiyor. Örneğin elinde yaklaşık 160 punk bulunduran bir kullanıcı yaptığı satışlar üzerinden 2 milyon dolar gelir elde etmeyi başardı. 

Sanatçılar nasıl kripto-sanat üretebilir? 

Eğer sanatçıları doğru dinamikleri yakalayabilirse, kendi ürünlerini dudak uçuklatan fiyatlara satabilir. Örneğin Elon Musk'ın eşi Grimes, WarNymph isimli dijital sanat koleksiyonunu Pazar günü satışa sundu. Grimes, satışlar üzerinden 5.8 milyon dolar gelir elde etti. 

https://www.instagram.com/p/CL2AIRinCO1/

Grimes'ın elde ettiği gelirde ününün ve eserlerde son günlerde çok konuşulan Mars temasının işlenmesinin etkisi büyük. Zira bu eserleri alan kişiler bundan yıllar sonra kendisinin ya da mirasçılarının şu cümleyi kuracağını düşünüyor:

Elon Musk'ın eşi Grimes tarafından yapılmış orijinal bir esere sahibim. Bu eser alındığında daha Elon Musk, Marsı bir koloniye dönüştürmemişti.

Gelelim sanatçılar için en önemli konuya; Kripto-sanat nasıl üretiliyor? Üretttiğiniz sanat eserini token üretme platformlarını kullanarak blockchain alt yapısına aktarmanız gerekiyor. Bunun için Mintbase ya da Mintible gibi platformlardan faydalanabilirsiniz. Token'ı üretirken kripto para cüzdanınızı da bağlamanız gerekiyor.  Ardından ürettiğiniz ürünleri OpenSea gibi pazar yerlerine yükleyebiliyorsunuz. Eğer arzu ederseniz, Raddible gibi galerilerle anlaşarak pazar yerlerine bu galeriler aracılığıyla giriş yapabilirsiniz. Bu deneyimi yakından incelemek isteyenlere Fotoğrafçı Hulki Okan Tabak'ın deneyiminden faydalanmasını önerebiliriz. 

Bu kripto sanat balonu patlar mı? 

Ben de dahil olmak üzere pek çok kişi sanat eseri fiyatlarının şişirilmiş olduğunu düşünüyor. Dijital sanat yatırımcıları, daha fazla kar elde etmek amacıyla fiyatları her geçen gün daha da yukarı çekiyor. Fiziksel sanat ticareti, bir nevi tarihi eser yatırımı anlamına geliyor. Bence dijital sanat da, önümüzdeki 50 yıl içinde fiziksel sanat kadar benimsenecek. Yine de bundan yüzyıllar sonra elinde CryptoPunks ya da CryptoKitties bulunduranlar, bir DaVinci tablosu kadar bununla iftihar eder mi? İşte bunu bilmiyoruz. 

Sanatçıların her geçen gün daha fazla dijital sanata yönelmesi, sanatın dijital dönüşümü adına mükemmel bir gelişme. Ancak bununla birlikte dijital alandaki sanatçı sayısı beraberinde fiyat düşüşlerini de getirebilir.